یکی از مشکلاتی که امروزه در بین زوجین به کرات شاهد هستیم، امر طلاق است. معمولا زوجین در صورت بروز ناسازگاری‌‌‌ها و برخی مشکلات، به دنبال راه حلی هستند که یکی از آن‌‌‌ها و البته آخرین راه حل، طلاق است. پرونده‌‌‌های طلاق به علل مختلفی به جریان می‌‌‌افتند. برخی از آن‌‌‌ها در همان مراحل مشاوره و ابتدایی حل شده و رخ نمی‌‌‌دهند. اما در مواردی که مشکلات جدی‌‌‌تر بوده و زوجین مصمم برای جدایی هستند، مراحل تمام و کمال اجرا می‌‌‌گردد. در این نوشتار می‌‌‌خواهیم در مورد پروسه طلاق، جزئیات حقوقی آن و لزوم مشورت با وکیل و همراهی او با طرفین، صحبت کنیم.
اهمیت حضور یک وکیل خوب در پرونده طلاق
پرونده‌‌‌های جزو مسائل حقوقی و قضائی محسوب می‌‌‌شوند که نیاز به پیگیری و صرف زمان زیادی دارند. به-علاوه قوانین زیادی در این مسیر وجود دارد که دانستن تمامی آن‌‌‌ها با جزئیات مربوطه از عهده یک شخص غیرمتخصص و عادی خارج است.
یک وکیل خوب به تمامی حق و حقوق طرفین در پرونده طلاق واقف است و اجازه نمی‌‌‌دهد که حق کسی پایمال گردد.
اما به جز اینکه وکیل‌‌‌ها به همه امور قضائی و حقوقی واقف هستند، دلایل دیگری نیز وجود دارد که می‌‌‌تواند حضور آن‌‌‌ها در طول یک پرونده را مهم سازد:
- پیچیدگی مراحل قانونی طلاق، اولین و مهم‌‌‌ترین دلیل است.
- در شرایطی که زوجین با هم لجاجت کرده و یکدیگر را از برخی حق و حقوق‌‌‌ها منع می‌‌‌کنند.
- قصد طلاق به‌‌‌صورت توافقی
- بروز اشتباه به‌‌‌صورت سهوی یا عمدی از طرف مقابل
- عدم تمایل یا نداشتن وقت کافی برای پیگیری و حضور در تمامی مراحل طلاق
تمامی موارد مذکور نشان دهنده علل اهمیت همراهی یک وکیل خوب و باتجربه در پروسه طلاق را نشان می-دهد. اگر وکیل شما در حوزه مسائل مربوط به خانواده و طلاق تخصص و تجربه کافی داشته باشد، می‌‌‌توانید بدون هیچ نگرانی روال قانونی را پیش برده و حق و حقوق خود را دریافت نمایید.
طلاق چند نوع دارد؟
طلاق را بر اساس اینکه درخواست آن از سوی کدام طرف و چگونه باشد یا اینکه چه صیغه ای بین طرفین جاری شود، به چند گروه تقسیم‌‌بندی می‌‌‌کنند.
بر اساس درخواست جدایی
این روش جدایی را می توان به 3 بخش تقسیم کرد: طلاق توافقی، درخواست از طرف مرد و درخواست از سوی زن.
طلاق توافقی
همانطور که از نام این نوع طلاق مشخص است، جدایی با توافق دوطرفه زن و مرد اتفاق می‌‌‌افتد. یعنی دادخواست طلاق توسط هردوی آن‌‌‌ها به دادگاه ارسال می‌‌‌شود.
در طلاق توافقی زن و مرد باید بر سر مهریه (بخشیدن آن، دریافت کامل یا بخشی از آن، دریافت سند یا مبلغی به جای مهریه و ...) ، نفقه، حضانت فرزندان (دختران کمتر از 9 سال و پسران کمتر از 15 سال) ، ملاقات فرزندان پس از طلاق و ... به توافق برسند. دادگاه نیز با هر توافقی که دو طرف باهم کرده باشند، موافقت می‌‌‌نماید.
توافق‌‌‌های دو طرف می‌‌‌تواند در جلسه دادگاه صورت گیرد یا قبل از آن در دفترخانه و دفتر وکیل. اگر قبل از دادگاه به توافق رسیده باشند، لازم است مدرک معتبر آن را در جلسه دادگاه ارائه داده و امضا کنند.
لازم به ذکر است که در طلاق‌‌‌های توافقی نیز جلسات مشاوره بهزیستی و غربالگری باید انجام شود. سپس نامه عدم امکان سازش بهزیستی برای زوجین ثبت و به سایر مدارک طلاق اضافه می‌‌‌گردد.
طلاق از جانب مرد
به طور کلی و بر اساس قانون، حق طلاق با مرد است. حتی در شرایطی که مرد به همسر خود حق طلاق هم داده باشد به این معنا نیست که خودش نمی‌‌‌تواند درخواست طلاق بدهد.
در صورتی که آقا ابتدا درخواست طلاق داشته باشد، باید در مورد تمامی حق و حقوق مالی خانم، تعیین و تکلیف کرده باشد.
این که مهریه را چگونه پرداخت می‌‌‌کند؛ کامل یا اقساطی.
نفقه که میزان آن توسط دادگاه تعیین می‌‌‌شود و اگر آقا مدرکی تحت عنوان پرداخت نفقه در طول دوره زوجیت نداشته باشد، موظف به پرداخت تمام و کمال آن است.
اجرت المثل که تنها زمانی به خانم تعلق می‌‌‌گیرد که مرد، درخواست جدایی داده باشد. (اجرت المثل به حق و حقوقی گفته می‌‌‌شود که بابت زحمات زن در طول زندگی مشترک پرداخت می‌‌‌گردد.)
در نهایت با تعیین شرایط پرداخت تمامی این موارد، اجازه طلاق برای آقا صادر می شود.
طلاق از جانب زن
یکی از سختترین روش‌‌‌های طلاق، این است که زن درخواست‌‌‌دهنده آن باشد. زیرا همانطور که در بخش قبل گفتیم، حق طلاق با مرد است مگر در شرایطی که به زن وکالت در طلاق داده باشد.
یعنی اگر زنی حق طلاق نداشته باشد، نمی‌‌‌تواند از شریک زندگی خود جدا شود؟!
تماما هم به این شکل نیست که زن نتواند از همسر خود جدا شود. شروط 12گانه ای وجود دارد که شامل مواردی است که تحمل ادامه زندگی را برای خانم ها غیرممکن می‌‌‌سازد. (اصطلاح قانونی آن معادل عسر و حرج است.) اگر خانم بتواند یکی از آن‌‌‌ها را اثبات کند، می‌‌‌تواند درخواست طلاق بدهد.
برخی تصور می‌‌‌کنند که اگر درخواست طلاق از سوی زن باشد، نمی‌‌‌تواند درخواست دریافت مهریه هم داشته باشد. اما باید بگوییم که این تصور اشتباه بوده و مهریه حق زنان است. شاید دریافت مهریه همزمان با تایید جدایی، سخت باشد اما در هر صورت مهریه به خانم ها تعلق می‌‌‌گیرد.
بر اساس صیغه جاری
طلاق بر اساس صیغه‌‌‌ای که جاری می‌‌‌شود نیز به دو شکل تقسیم می شود: طلاق رجعی و طلاق بائن.
طلاق رجعی
این طلاق معمولا از طرف آقا صورت می‌‌‌گیرد مگر اینکه خانم یائسه یا دوشیزه باشد. همانطور که از نامش هم پیدا است، در طلاق رجعی، زوجین می‌‌‌توانند پس از جدایی به هم بازگردند.
برای طلاق رجعی دو طرف همراه با وکیل‌‌‌های خود به دفترخانه مراجعه کرده و با ارائه مدارک شناسایی و مجوز دادگاه برای جدایی، درخواست طلاق رجعی می کنند. طلاق به صورت موقت ثبت می‌‌‌شود و دو طرف 90 روز فرصت دارند که به یکدیگر بازگردند.
پس از گذشت 90 روز اگر زوجین به دفترخانه مراجعه نکنند، طلاق باطل و می‌‌‌توانند به زندگی مشترک خود ادامه دهند. در غیر این صورت باید برای اجرای قطعی حکم، به دفترخانه بروند.
نکته‌‌‌ای که وجود دارد این است که در طی این مدت 3 ماهه زن و مرد اجازه ازدواج مجدد ندارند. به‌‌‌علاوه اینکه در این مدت به خانم نفقه تعلق می‌‌‌گیرد. نکته آخر در مورد طلاق رجعی این است که اگر یکی از طرفین در این 3 ماه فوت کند، ارثیه او به دیگری تعلق می‌‌‌گیرد.
طلاق بائن
صیغه طلاق بائن معمولا در طلاق های توافقی یا آن‌‌‌هایی که زن درخواست طلاق داده است، جاری می شود. علت این نوع طلاق اغلب تنفر زوجین نسبت به یکدیگر و اعلام آن است. طلاق بائن خود به دو نوع تقسیم می‌‌‌شود:
- خلع بائن: زمانی که زن اعلام تنفر از همسرش کند، برای جدایی باید مالی به آقا ببخشد. این مال می تواند کل مهریه یا بخشی از آن باشد یا حتی وجه نقد با هر مقدار. علت این امر هم نداشتن حق طلاق بانوان می‌‌‌باشد. در خلع بائن، خانم 3 ماه فرصت دارد که آنچه را به مرد بخشیده پس بگیرد و به زندگی خود برگردد. آقا نیز باید به دفترخانه مراجعه کرده و پشیمانی خود را از جدایی ثبت نماید. در این صورت طلاق باطل می شود. البته روند این شیوه جدایی پیچیدگی و سختی‌‌‌های خود را دارد.
- مبارات بائن: زمانی این نوع طلاق صورت می‌‌‌گیرد که هر دو طرف نسبت به یکدیگر اعلام تنفر کنند و مالی (کمتر از مقدار مهریه) را به هم ببخشند.
مراحل طلاق به چه صورت است؟
یکی از ابهاماتی که همواره درباره طلق برای زوجین مطرح است، مراحل درخواست طلاق است. به طور کلی در مطالب فوق تا حدودی در این باره صحبت کردیم اما به صورت مرحله به مرحله می‌‌‌توان آن را به صورت زیر شرح داد:
- ثبت نام در سامانه تصمیم یا طلاق
- شرکت در جلسات 5 گانه مرکاز غربالگری بهزیستی و بهره مندی از خدمات مشاوره قبل از طلاق
- در صورت تصمیم مشاور به طلاق دو طرف، نامه ای مبنی بر عدم انصراف از طلاق از سوی او صادر می‌‌‌شود.
- مراجعه زن و مرد یا آنی که متقاضی طلاق است و یا حق طلاق دارد، به یکی از دفاتر خدمات الکترونیکی قضائی و ارائه گواهی عدم انصراف از طلاق
- ثبت و تنظیم دادخواست طلاق
- ارسال دادخواست ثبت شده همراه با مدارک و پیوست‌‌‌ها از دفتر خدمات الکترونیکی قضائی به دادگاه خانواده
- ارجاع پرونده از دادگاه به شعبه مورد نظر برای تعیین وقت رسیدگی
- مشخص شدن ساعت و روی حضور در دادگاه برای زوجین و اطلاع‌‌‌رسانی به آن‌‌‌ها از سامانه ثنا
- درخواست دادگاه از طرفین برای معرفی داور به‌‌‌عنوان آخرین راه برای جلوگیری از جدایی (در صورت عدم معرفی داور، دادگاه خود داوری تعیین می‌‌‌کند که حضوری تشریفاتی داشته و نظر او در رای نهایی تاثیر چندانی نخواهد داشت.)
- صدور گواهی عدم امکان سازش برای مدت 3 ماه
- انجام آزمایش بارداری جهت اثبات عدم حاملگی زوجه
- مراجعه به دفتر ازدواج و طلاق با در دست داشتن عقدنامه، گواهی دادگاه مبنی بر عدم امکان سازش و نتیجه آزمایش بارداری
- جاری شدن صیغه طلاق در صورت تکمیل بودن مدارک
جزئیات حق طلاق
حق طلاق یا به اصطلاح قانونی، وکالت در طلاق به شرایطی گفته می‌‌‌شود که آقا به خانم وکالت می‌‌‌دهد تا در صورت لزوم او هم بتواند درخواست طلاق خود را ثبت نماید.
دادن حق طلاق به زن، به این معنی نیست که مرد دیگر حق طلاق ندارد، بلکه هر دوی آن‌‌‌ها دارای این حق می‌‌‌باشند.
بانوانی که می‌‌‌خواهند توسط این وکالت، اقدام به جدایی نمایند حتما باید یک وکیل در کنار خود داشته باشند. در واقع حضور وکیل در کنار آن‌‌‌ها مسئله ای اجباری است.
نکته دیگر اینکه با دادن وکالت در طلاق به خانم، حضور آقا در دادگاه و دفترخانه نیاز نیست. در نتیجه به جلسات مشاوره و غربالگری نیز در اینگونه طلاق‌‌‌ها نیازی نیست.
حق طلاق باید حتما و حتما به صورت بلاعزل باشد. یعنی آقا نتواند پس از مدتی این حق را از همسر خود بگیرد. به‌‌‌علاوه باید حق اسقاط در تجدید نظر و فرجام خواهی نیز داشته باشد که پس از رای دادگاه خانم بتواند بدون هیچ مشکلی، طلاق خود را نهایی کند.
حکم مهریه در پرونده‌‌‌های طلاق چیست؟
اغلب شنیده‌‌‌ایم که فلان زوج طلاق توافقی داشته و از همین رو مهریه‌‌‌ای به زن تعلق نگرفته است. یا بارها با بانوانی مواجه شدیم که می‌‌‌پرسند اگر درخواست طلاق بدهند مهریه به آن‌‌‌ها تعلق می‌‌‌گیرد یا خیر؟
باید بگوییم که مهریه حق هر زنی است و در هیچ نوع طلاقی این حق از او سلب نمی‌‌‌گردد. بنابراین اینکه در طلاق‌‌‌های توافقی یا طلاق‌‌‌هایی که درخواست آن‌‌‌ها از سوی زنان است مهریه‌‌‌ای به آن‌‌‌ها تعلق نمی‌‌‌گیرد، تفکری عمومی و اشتباه است.
دلیل این طرز فکر غلط هم تا حدودی ریشه در حق طلاقی است که به صورت پیش‌‌‌فرض در دست آقایان است. زیرا به واسطه آن شرط می‌‌‌کنند که تنها در صورت بخشش مهریه، حاضر به جدایی هستند.
در غیر این صورت زوجین می توانند بر سر مهریه توافق کرده یا با تصمیم دادگاه تعیین و تکلیف کنند که نحوه پرداخت آن به چه صورت باشد.
شرایط بخشش مهریه
بخشیدن مهریه که به اصطلاح قانونی بذل مهریه شناخته می‌‌‌شود، تنها با خواست و اراده خانم صورت می-گیرد. برای بخشیدن مهریه زن و مرد می‌‌‌توانند با هم توافق کنند که کل یا بخشی از آن بذل شود. دادگاه نیز بنا بر خواست و توافق آن‌‌‌ها حکم خود را صادر می‌‌‌کند.
برای بخشیدن مهریه زن و مرد می‌‌‌توانند به دفتر ثبت اسناد رسمی مراجعه کرده و به صورت یک سند رسمی، مهریه به آقا بخشیده شود. همچنین می‌‌‌توانند حین طلاق و قبل از جاری شدن صیغه در همان محضر، بذل مهریه را مشخص کنند. البته مورد دوم از عهده وکلای طرفین نیز برمی‌‌‌آید.
نکته حائز اهمیت برای خانم‌‌‌هایی که مهریه خود را می‌‌‌بخشند این است که باید بدانند در صورت بخشش مهریه امکان دریافت آن در آینده برایشان وجود ندارد. بنابراین قبل از هر تصمیمی در این زمینه خوب فکر کنید.
نحوه مطالبه مهریه بانوان
سابق اقدامات لازم برای دریافت مهریه از طریق دادگاه خانواده پیگیری می‌‌‌شد. اما هم‌‌‌اکنون بانوانی که می-خواهند مهریه خود را دریافت کنند باید از طریق اداره اجرای ثبت اقدام نمایند. مراحل ثبت درخواست برای وصول مهریه از این اداره به شرح زیر است:
- آماده کردن مدارک هویتی و سند ازدواج
- مراجعه خانم به دفترخانه‌‌‌ای که خطبه عقد در آن جاری شده است با در دست داشتن مدارک مذکور
- درخواست وصول مهریه با توجه میزان تعیین شده برای آن در سند ازدواج
- ارسال نامه درخواست خانم مبنی برای مطالبه مهریه برای آقا با پست سفارشی، از سوی دفترخانه
- ارسال آنلاین نامه به اداره اجرای ثبت جهت پیگیری
- مراجعه خانم به اداره اجرای ثبت با در دست داشتن اطلاعات اداری نامه و سند ازدواج جهت انجام روال اداری و پیگیری درخواست مطالبه
امکان دریافت و وصول مهریه حتی یک ثانیه پس از اجرای صیغه طلاق، برای خانم‌‌‌ها وجود دارد.
چنانچه آقا کارمند باشد، خانم می‌‌‌تواند درخواست کسر از حقوق او را داشته باشد که در این صورت، اداره اجرای ثبت نامه‌‌‌ای به محل کار آقا ارسال می‌‌‌کند تا حکم مربوطه اجرایی شود.
لازم به ذکر است که اگر اموال آقا شامل مستثنیات دین نشود، خانم می‌‌‌تواند برای توقیف اموال نیز اقدام کند؛ البته مشروط بر اینکه این اموال همگی به نام شخص آقا باشد. در مطالب بعد بیشتر در این مورد توضیح می‌‌‌دهیم.
نحوه اقدام برای توقیف حقوق بابت مهریه
همانطور که در بخش قبل اشاره کردیم، خانم می‌‌‌تواند با مراجعه به دفترخانه و اداره اجرای ثبت، حکم توقیف حقوق مرد را اخذ کند. به این صورت که نامه مربوطه از طرف اداره اجرای ثبت به محل کار او ارسال می‌‌‌شود و هر ماه یک چهارم حقوق، برای خانم واریز می‌‌‌گردد.
البته توقیف حقوق اغلب در شرایطی امکان‌‌‌پذیر است که آقا اموالی نداشته باشد که قابل توقیف باشند. از همین رو باید بخشی از حقوق خود را به خانم بدهد.
توجه داشته باشید که کسر از حقوق تنها حقوق و مزایای کارمندی را شامل می‌‌‌شود. به‌‌‌عبارتی اضافه کاری-ها، دستمزد ماموریت‌‌‌ها و مواردی از این قبیل را دربرنمی‌‌‌گیرد.
توقیف اموال در چه شرایطی صورت نمی‌‌‌گیرد؟
توقیف اموال به‌‌‌طور کلی در شرایطی صورت می‌‌‌گیرد که مرد برای پرداخت مهریه مقاومت کند و یا توان مالی لازم را نداشته باشد. در این صورت معادل مهریه خانم، از اموال او توقیف می‌‌‌شود. اگر هم که ارزش اموال کمتر از مهریه معلوم باشد، کل اموال توقیف و باقی مهریه، بر گردن آقا باقی می‌‌‌ماند.
اما در قانون برخی شرایط وجود دارد که توقیف اموال شامل آن نمی‌‌‌شود. در اصطلاح حقوقی به این اموال مستثنیات دین گفته می‌‌‌شود. اما این شرایط چیست؟
- خانه اول یا تنها خانه مرد؛ در صورت داشتن بیش از یک خانه، خانه‌‌‌های دوم به بعد قابل توقیف هستند.
- وسیله نقلیه‌‌‌ای که ابزار امرار معاش آقا باشد؛ مانند راننده آژانس، ترازیت و موارد مشابه.
نفقه چیست و چگونه محاسبه می‌‌‌شود؟
نفقه خرجی روزمره خانم در طول دوره زندگی مشترک به شرط تمکین (اطاعت) از آقا است. این خرجی شامل هزینه خوراک، پوشاک، درمان و ... می‌‌‌شود. نفقه پس از جاری شدن خطبه عقد به خانم تعلق می‌‌‌گیرد.
بنابراین در صورت تمکین نفقه حق هر خانمی است که مرد پس از ازدواج باید آن را پرداخت کند. اما در صورت عدم تمکین خانم حکم چیست؟
در اغلب زوج‌‌‌هایی که در آستانه جدایی قرار می‌‌‌گیرند مشاهده می‌‌‌کنیم که خانم منزل مشترک را ترک می-کند. در این شرایط آقا می‌‌‌تواند درخواست عدم تمکین خود را ارائه کرده و حکم پرداخت نفقه را به نفع خود تمام کند.
البته با صدور درخواست، طرفین می‌‌‌توانند در دادگاه از خود دفاع کنند. قبول عدم تمکین یا رد آن بر عهده دادگاه است. در صورت تایید عدم تمکین تنها نفقه خانم قطع می‌‌‌شود اما تاثیری در مهریه و نتیجه طلاق نخواهد داشت.
تعیین میزان نفقه نیز توسط دادگاه انجام می‌‌‌شود. دادگاه شان خانم، آقا، خانواده‌‌‌ها و تحصیلات خانم را در نظر می‌‌‌گیرد و بر اساس آن مقدار نهایی را مشخص می‌‌‌سازد.
قوانین تمکین یا عدم تمکین چیست؟ آیا تاثیری در وصول مهریه دارد؟
تمکین در معنای لغوی به معنی الزام است. تمکین زن از شوهر یا شوهر از زن نیز مجموعه ای از الزامات و وظایف آن‌‌‌ها نسبت به یکدیگر است. در واقع زن و مرد در دوران زناشویی خود مسئولیت‌‌‌هایی دارند که باید انجام دهند.
در بخش قبل گفتیم که در صورت عدم تمکین زنان، نفقه‌‌‌ای به آن‌‌‌ها تعلق نمی‌‌‌گیرد و این یعنی چه؟
تمکین برای خانم ها به دو صورت عام و خاص تعریف می‌‌‌شود:
- تمکین عام: اطاعت از دستورات همسر مطابق با عرف و قانون و نیز رسیدگی به امور خانه و خانواده
- تمکین خاص: اطاعت از مرد در امور زناشونی و جنسی
پس در صورت عدم تمکین خانم، آقا می‌‌‌تواند درخواست عدم تمکین را ارائه کرده تا نفقه قطع شود. اما عدم تمکین زن تاثیری در مهریه ندارد و همچنان حقی است که بر گردن مرد باقی می‌‌‌ماند.
حق اجرت المثل ایام زوجیت چیست و به چه افرادی تعلق می‌‌‌گیرد؟
یکی دیگر از حقوق مالی زنان، حق اجرت المثل ایام زوجیت است. این حق در واقع به بانوانی تعلق می‌‌‌گیرد که در دوران زندگی مشترک خود با آقا، کارهایی را در ازای دریافت دستمزد خارج از وظیفه و با دستور همسر خود انجام داده باشند. همچنین اگر درخواست جدایی از سوی آقا باشد نیز، این حق باید به خانم پرداخت شود.
این حق تنها به کارهایی تعلق می‌‌‌گیرد که بتوان دستمزدی برای آن‌‌‌ها تعریف کرد. نکته مهمی که در مورد آن باید بدانید این است که تنها حین طلاق قابل دریافت است؛ آن هم به شرطی که درخواست از جانب مرد باشد. (منظور این است که مانند مهریه یا نفقه امکان وصول آن در دوران زندگی مشترک یا طلاق‌‌‌هایی که به-صورت توافقی و از جانب خانم است، وجود ندارد.)
حضانت فرزندان حین طلاق
یکی از مسائل مهم در پرونده‌‌‌های طلاق، تعیین و تکلیف حضانت فرزندان است. به‌‌‌طور کلی حضانت فرزند (چه پسر چه دختر) تا 7 سالگی با مادر است. اما برای دختران از 7 تا 9 سالگی و برای پسران از 7 تا 15 سالگی حضانت به پدر تعلق می‌‌‌گیرد.
دختران پس از 9 سالگی و پسران پس از 15 سالگی می‌‌‌توانند انتخاب کنند که با پدر یا مادر خود زندگی کنند. البته برخی از زوج‌‌‌ها در این باره به توافق‌‌‌هایی می‌‌‌رسند که این توافق بر تصمیم فرزندان، ارجحیت دارد.
مثلا توافق می‌‌‌کنند که پسر تا 14 سالگی با مادر زندگی کند یا پس از جدایی فرزندان با پدر باشند و مواردی از این قبیل. در این شرایط دادگاه توافق زوجین را محترم شمرده و طبق آن، حکم حضانت را صادر می‌‌‌کند.
نکته مهم اینکه اگر حضانت فرزندان برای همیشه با مادر باشد، پدر موظف است نفقه و هزینه های مربوط به فرزندان را پرداخت نماید.
وکالت برای حق حضانت فرزندان پس از طلاق
گاهی اوقات ممکن است مشکلاتی در سپردن حضانت بین طرفین رخ دهد و یا نگرانی‌‌‌هایی در این زمینه وجود داشته باشد. مثلا آقا به خانم وعده حضانت دائم فرزند را می‌‌‌دهد اما هیچ سند و مدرکی در دست خانم نیست و از همین رو نگران می‌‌‌شود که مبادا پس از جدایی، آقا به وعده خود عمل نکند.
در چنین شرایطی نیاز به یک وکیل بیش از پیش احساس می‌‌‌شود. یک وکیل خوب شما را راهنمایی می‌‌‌کند که پیش از جاری شدن صیغه طلاق به دفتر ثبت اسناد رسمی مراجعه کرده و وکالت بلاعزل به خانم داده شود.
این وکالت بلاعزل دیدار موقتی پدر با فرزند را قطع نمی‌‌‌کند، تنها وضعیت حضانت فرزندان را مشخص می-سازد. اینگونه پدر نمی‌‌‌تواند پس از مدتی حق حضانت را از مادر سلب کرده و خودش برعهده بگیرد.
دیدن فرزندان پس از طلاق
معمولا عرف ملاقات فرزند با والدی که حضانت با او نیست، یک بار در هفته است. اما این زمان می‌‌‌تواند به-صورت توافقی بین زن و مرد مشخص شود که کمتر یا بیشتر باشد، محل ملاقات کجا باشد و ... .
در واقع دادگاه نیز ترجیه می‌‌‌دهد که والدین با هم بر سر این موضوع به توافق برسند. در غیر این صورت دادگاه تصمیم‌‌‌گیری می‌‌‌کند که این دیدارها به چه صورت باشد.
لازم به ذکر است که هیچ شرایطی نمی‌‌‌تواند مانع دیدار فرزند با والدینش شود؛ حتی اکر اگر معتاد بوده یا شرایط مناسبی نداشته باشند. در صورت مشکلات عدیده برای طرفی که حضانت با او نیست هم، دادگاه باید تعیین کند که نحوه ملاقات آن‌‌‌ها چگونه باشد تا آسیبی برای فرزند رخ ندهد. یعنی پدر یا مادری که حضانت فرزند را دارد اجازه قطع خودسر ملاقات آن‌‌‌ها را ندارد.
پس از صدور رای دادگاه هر یک از طرفین می‌‌‌توانند به رای نهایی اعتراض کنند که مثلا مدت زمان دیدار زیاد یا کم است، محل مناسبی برای دیدار در نظر گرفته نشده و ... .
نکته مهم بعدی اینکه پدر یا مادری که حضانت فرزند را دارد نمی‌‌‌تواند بدون اجازه دادگاه به شهر یا کشوری که محل زندگی فرزند، معرفی نشده است مهاجرت کند. در صورت لزوم باید حتما به دادگاه اطلاع دهد. این مسئله برای خروج فرزند از کشور نیز صدق می‌‌‌کند.
بازگرداندن جهیزیه بعد از طلاق
طبق قانون جهیزیه باید توسط مرد تهیه شود اما عرف جامعه تا امروز به این شکل بوده که ابتدای ازدواج، خانم و خانواده او جهزیه را تهیه می‌‌‌کنند. از همین رو قانون به بانوان این حق را می‌‌‌دهد که حین طلاق جهیزیه خود را بازگردانند.
برای اینکه حین جدایی، امکان بازگرداندن جهیزیه وجود داشته باشد باید لیستی از اقلام تهیه شده که امضای داماد زیر آن است، به دادگاه ارائه شود. حال اگر چنین لیستی موجود نباشد یا امضای داماد زیر آن نباشد، حکم چیست؟
در چنین شرایطی خانم می‌‌‌تواند فاکتورهای خرید جهزیه را به عنوان مدرک به دادگاه تحویل دهد. دادگاه نیز این فاکتورها را بررسی کرده و در صورت تایید، اجازه استرداد جهیزیه را به خانم می‌‌‌دهد.
برای پیشگیری از مشکلات احتمالی نیز توصیه می‌‌‌شود حین تخلیه، دو شاهد مرد حضور داشته باشند و لیست اقلام خروجی را بررسی و امضا کنند. همچنین این کار را خانم می‌‌‌تواند همراه با یک مامور نیروی انتظامی نیز انجام داده و در نهایت صورت جلسه رسمی امضا گردد.
انواع گواهی های لازم حین طلاق
حین طلاق معمولا دو گواهی نیاز است که در میان مدارک لازم قرار گیرد: گواهی سلامت بکارت و گواهی عدم بارداری.
گواهی سلامت بکارت
این گواهی تنها در دو صورت نیاز است:
- خانم دوشیزه باشد و پس از طلاق قصد پاک کردن نام همسرش از شناسنامه را داشته باشد.
- آقا ادعای باکره بودن خانم و تعلق گرفتن نصف مهریه به او را داشته باشد.
به طور کلی دریافت این گواهی به مجوزی دادگاه نیاز ندارد و فرد بالای 18 سال می‌‌‌تواند با ارائه مدارک شناسایی خود به پزشک مراجعه کرده و درخواست بررسی بکارت و گواهی سلامت آن را داشته باشد.
اگر در شرایط خاص انجام آزمایش برای دریافت این گواهی دستور قضائی داشته اما شخص تمایلی به انجام آن نداشته باشد، در جواب عینا نوشته می‌‌‌شود که فرد مورد نظر از همکاری خودداری کرده و بدون اجازه او نمی‌‌‌توان تست بررسی سلامت بکارت را انجام داد.
گواهی سلامت بکارت در دو نسخه با جواب مثبت یا منفی به فرد تحویل داده می‌‌‌شود که او هم باید به دادگاه ارائه کند. گواهی مذکور حاوی عکس متقاضی و اطلاعات هویتی اوست. بهتر است در نتیجه علاوه بر تاریخ، ساعت نیز درج شده باشد تا احتمال سوءاستفاده برای طرفین وجود نداشته باشد.
گواهی عدم بارداری برای طلاق
این آزمایش معمولا برای صدور حکم نهایی طلاق از سوی دادگاه خواسته می‌‌‌شود. برای انجام آن هم باید به پزشک معتمد داگاه دادگاه که اغلب پزشکی قانونی است، مراجعه کرده و تست را انجام دهند.
پس از انجام آزمایش و مشخص شدن نتیجه منفی آن، گواهی عدم بارداری همراه با عکس تمام چهره خانم و مشخصات هویتی او صادر می‌‌‌شود. در این گواهی ذکر می‌‌‌شود که خانم در این تاریخ باردار نبوده است. فقط توجه داشته باشید که این آزمایش تنها 7 روز اعتبار دارد و در صورت انقضای تاریخ در زمان جاری شدن صیغه طلاق، باید مجددا نسبت به انجام آن اقدام نمایید.
گاهی ارائه گواهی عدم بارداری در دادگاه الزامی است و در برخی شعب نیز این الزام وجود ندارد. در مورد دوم گواهی عدم بارداری باید به دفترخانه‌‌‌ای که طلاق در آن ثبت می‌‌‌شود، ارائه گردد.
برخی بر این باورند که باردار بودن خانم مانع جدایی زوجین می‌‌‌شود. این باور اشتباه است. در حقیقت فلسفه انجام تست بارداری حین طلاق برای این است که اگر خانم باردار بود، هزینه و مسئولیت‌‌‌هایی که پدر برعهده دارد، تعیین و تکلیف شود؛ مانند نفقه، خرجی فرزند و ... .
نکته: خانم های باکره و یائسه، حین طلاق نیاز به انجام تست عدم بارداری ندارند.
آیا پس از طلاق امکان پاک کردن نام همسر از شناسنامه وجود دارد؟
با توجه به واکنش‌‌‌هایی که در جامعه برای افراد با سابقه طلاق وجود داشت، اخیرا قانونی وضع شده است که زن و مرد می‌‌‌توانند نام همسر اول خود را از شناسنامه پاک کنند. زیرا به عقیده حقوقدان‌‌‌ها، این مسئله کاملا شخصی بوده و نیاز نیست همه در مورد آن بدانند یا مهر طلاق در صفحه شناسنامه به چشم هر فردی بخورد.
برای پاک کردن نام همسر دو راه تعریف شده است:
- ارائه گواهی سلامت بکارت برای اثبات دوشیزه بودن خانم: این راه هم برای پاک کردن اسم مرد از شناسنامه زن و هم پاک کردن اسم زن از شناسنامه مرد است. شناسنامه جدید آن‌‌‌ها المثنی نیست اما اثری از ازدواج اول نیز در آن مشاهده نمی‌‌‌شود.
- دوشیزه نبودن خانم و تصمیم به ازدواج مجدد: در شرایطی که خانم دوشیزه نباشد و خود یا همسر سابق قصد تجدید فراش داشته باشند، ابتدا باید ازدواج مجدد آن‌‌‌ها در شناسنامه ثبت شود و سپس درخواست حذف نام همسر سابق را بدهند. هدف از این کار هم جلوگیری از فریب و دروغ به طرف مقابل است. در این صورت هم شناسنامه جدید، المثنی نیست و در صفحه ازدواج تنها مشخصات ازدواج جدید به چشم می‌‌‌خورد.
و در آخر
امروزه آمار طلاق در کشورمان نسبت به سال‌‌‌های قبل بیشتر شده و این آمار روز به روز در حال افزایش است. طلاق یک راه حل است اما آخرین راه حل. پس بهتر است پیش از تصمیم‌‌‌گیری در مورد آن تمامی جوانب را در نظر بگیرید. اگر راه حلی به عنوان جایگزین برای آن وجود دارد، بهتر است کمی صبورانه رفتار کنید. ما سعی کردیم از اصلی‌‌‌ترین دغدغه‌‌‌های زوجین که ممکن است در پروسه طلاق برایشان مطرح باشد صحبت کنیم. امیدواریم که این مطالب برای شما مفید بوده باشد.
